Lichaamstaal tijdens je sollicitatiegesprek
Non-verbale communicatietechnieken kunnen je helpen bij je sollicitatiegesprek als je ze combineert met verbale communicatie en als je ze met mate gebruikt.
We leggen je uit hoe je jouw lichaamstaal als joker inzet!
Sollicitanten delen tegen wil en dank informatie zonder woorden te gebruiken: de manier waarop ze dingen vertellen, de gezichtsuitdrukkingen, de gesticulatie en manier van groeten zijn allemaal zaken die gecommuniceerd worden, en dus (foutief) kunnen geïnterpreteerd worden. Het is dan ook een meerwaarde om ervan op de hoogte te zijn zodat je je communicatie tijdens een sollicitatiegesprek (dat overigens lang voordat je de interviewzaal binnenloopt, begint), in de mate van het mogelijke kan afstellen in jouw voordeel. (Coppens, 2015)
Vocale en verbale karakteristiek
Eén van de heel vele manieren waarop je communicatiefenomenen kan indelen is volgens vocale en verbale karakteristiek (oftewel de stem-woordindeling). Die indeling veronderstelt twee assen: non-verbale en verbale communicatie en non-vocale en vocale communicatie. Die kunnen als volgt worden gecombineerd.
Ten eerste heb je vocale-verbale communicatie dat gebruik maakt van stem en woorden. Basically gaat het hier over de gesproken taal.
Daarnaast heb je ook taal via schrift, morsecode of gebarentaal. Dat noemen we non-vocale verbale taal omdat je geen stem gebruikt, maar wel degelijk communiceert met woorden.
Non-verbale vocale communicatie heeft dan weer betrekking op ritme, articulatie, spreektempo, toonhoogte en andere para-linguïstische aspecten zoals lachen en intonatie.
Ten laatste zijn er nog de gebaren, gelaatsuitdrukkingen, kleuren, afbeeldingen, … die noch vocaal noch verbaal te classificeren zijn.
Non-verbale communicatie
Wij zouden willen inzoomen op de twee laatste categorieën die samen de non-verbale communicatie vormen: communicatie zonder woorden, en al dan niet met stem.
En dat is nu net wat er gebeurt bij de interactie tussen sollicitant en rekruteringsconsulent. Een groot deel van die communicatie gebeurt non-verbaal. Gezegd moet weliswaar dat de impact op de beoordeling van geïsoleerde non-verbale tekens niet te gauw overdreven mag worden.
Hollandsworth et al. (1979) toonden zo bijvoorbeeld al aan dat zaken als lichaamshouding en oogcontact geïsoleerd minder weerslag hebben op de beoordeling dan de vlotheid bij het spreken en de inhoud van de boodschap.
Het is vooral wanneer we non-verbale communicatie gecombineerd bestuderen met verbale communicatie dat de weerslag veelzeggender blijkt te worden. (Coppens, 2015)
Het is dan ook niet verwonderlijk dat in de literatuur graag de nadruk wordt gelegd op het potentieel van non-verbale communicatie om verbale uitingen te ontkrachten of juist kracht bij te zetten. Dat zou dan afhangen van de mate waarin lichaamstaal en taaluitingen convergeren.
Een voorbeeld: ‘ja’ zeggen maar ‘neen’ knikken (Amos, 2008).
Meer nog, non-verbale communicatie blijkt tevens een invloed te hebben op de beoordeling van consulenten. Oogcontact maken, knikken, glimlachen, worden in dat verhaal doorgaans als positieve factoren beschouwd, zolang ze adequaat en met mate gebruikt worden.
Te veel glimlachen, te veel knikken of te veel oogcontact doen afbreuk van je boodschap. (Coppens, 2015)
Tot slot, bij haar hoofdstuk ‘lichaamstaal’ geeft J.A. Amos (2008) een aantal willekeurige lijstjes mee van non-verbaal taalgebruik. Het leuke eraan is dat zij ze niet gewoon opsomt maar dat zij ze categoriseert volgens (on-)gewenst effect. Zo legt ze uit dat non-verbale communicatie door je armen te kruisen, neerwaarts te kijken of geen oogcontact te maken het effect teweegbrengt dat je je defensief opstelt en gesloten overkomt. Een ander voorbeeld is zenuwachtigheid. Zij haalt als tekenen van zenuwachtigheid lipbijten, handen wrijven, en nagel –of penbijten aan (Amos, 2008), maar ook tikken met handen of voeten en wrijven over arm of ellenboog passen in dat rijtje.
Daarentegen, volgens dezelfde auteur zou volgend non-verbale gedrag een positief effect teweeg kunnen brengen: oogcontact, glimlachen, je hoofd lichtjes omhoogtillen, handen gevouwen, en zelf lichtjes voorwaarts leunen. (Amos, 2008). Verder kunnen volgende technieken ook helpen: stevige handdruk aan het begin van je sollicitatiegesprek en spiegelen. Spiegelen is een methode waarbij je je lichtjes en onopvallend in houding conformeert aan je gesprekspartner, de interviewer. Het is daarbij zaak om die techniek zo subtiel en functioneel mogelijk te gebruiken.
Kortom, non-verbale communicatietechnieken kunnen je helpen bij je sollicitatiegesprek als je ze combineert met verbale communicatie en als je ze met mate gebruikt.
‘It’s not what you say, but how you say it’
Bronnen:
1. Amos, J. (2008). Pass that job interview: Be prepared! Oxford: How To Books.
2. Coppens, C. (2015). Keeping Up Appearances: De rol van non-verbaal gedrag bij sollicitaties (Master’s dissertation, Universiteit Gent).
3. Hollandsworth, J. G., Kazelskis, R., Stevens, J., & Dressel, M. E. (1979). Relative Contributions Of Verbal, Articulative, And Nonverbal Communication To Employment Decisions In The Job Interview Setting. Personnel Psychology,32(2), 359-367. doi:10.1111/j.1744-6570.1979.tb02140.x
