Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht corona
Principe
De maatregelen die genomen werden om het coronavirus in te dijken hadden een serieuze impact op de tewerkstelling. Daarom werd de tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht corona in het leven geroepen. Op 20 maart 2020 werd beslist dat alle situaties gelinkt aan het coronavirus werden beschouwd als tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht. Dit betekent dat de strikte procedure niet meer van toepassing was en dat er geen voorafgaandelijke aanvraag bij de RVA vereist was. De vereenvoudigde procedure kon vanaf dan ingediend worden.
De concrete uitvoering van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht
Voor wie?
De vereenvoudigde aangifte tijdelijke werkloosheid kan toegepast worden voor alle werknemers, dus zowel voor arbeiders als voor bedienden. Statutairen, studenten, zelfstandigen in hoofdberoep en beoefenaars van een vrij beroep zijn echter uitgesloten.
Aangifte door de werkgever
De werkgever moet een ASR scenario 5 indienen voor elke maand waarin er tijdelijke werkloosheid geweest is. Hij duidt als reden van de tijdelijke werkloosheid 'overmacht' aan en vermeldt ‘coronavirus’ als reden van de overmacht. De aangifte moet gedaan worden voor elke maand waarin er tijdelijke werkloosheid geweest is. Er gelden geen andere verplichtingen en er zijn ook geen toelaatbaarheidsvoorwaarden. De normale verplichtingen voor tijdelijke werkloosheid gelden hier dus niet.
Aangifte door de werknemer
De werknemer moet een formulier C3.2 indienen bij zijn vakbond of bij de HVW (Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen). Hij kan hiervoor gebruik maken van een vereenvoudigd formulier C3.2 – Werknemer Corona. Op basis van de aangifte zal hij een uitkering ontvangen die 70% van zijn gemiddeld brutoloon bedraagt geplafonneerd tot 2.754,76 €/maand. Per werkloosheidsdag ontvangt hij ook een toeslag van 5,63€ ten laste van de RVA. Op de uitkering wordt een verminderde bedrijfsvoorheffing van 15% afgehouden.
Toegelaten periodes
De vereenvoudigde procedure voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kan zonder toelaatbaarheidsvoorwaarden toegepast worden voor de periodes van 13 maart 2020 tot 31 augustus 2020 en van 1 oktober 2020 tot 30 juni 2021 (voorlopig).
In de maand september 2020 was dit enkel mogelijk voor werknemers, die tewerkgesteld waren in een onderneming die 'uitzonderlijk hard getroffen was' of actief in een sector die 'uitzonderlijk hard getroffen was'. Een onderneming werd beschouwd als uitzonderlijk hard getroffen indien men kon bewijzen dat minstens 20% van het totaal aantal aangegeven RSZ-dagen, uitzendkrachten niet meegeteld, aangegegeven werden als tijdelijk werkloosheid. De lijst van uitzonderlijk hard getroffen sectoren werd opgesteld volgens ministerieel besluit.
Alle andere ondernemingen konden eventueel terugvallen op het systeem van versoepelde economische werkloosheid voor arbeiders of het systeem van de klassieke economische werkloosheid voor bedienden. Hiervoor golden echter heel andere en minder soepele regels.
Gevolgen voor de vakantierechten
Er werd beslist om alle dagen van tijdelijke werkloosheid gelijk te stellen voor de dagen vakantie voor de periode van 1 februari 2020 tot en met 31 december 2020. Voor de periode nadien is dit nog niet vastgelegd. De gelijkstelling geldt voor alle vormen van tijdelijke werkloosheid (dus ook voor quarantaine en ouderschap), en voor alle werknemers (dus zowel voor arbeiders als bedienden en voor uitzendkrachten). Concreet betekent dit dat deze dagen recht geven op vakantiedagen, maar ook dat hiervoor vakantiegeld uitgekeerd wordt. Omdat dit voor werkgevers een aanzienlijke kost betekent, werd door de overheid een financiële compensatie in de vorm van een steunpakket voorzien. Elke werkgever die dagen tijdelijke werkloosheid aangegeven heeft, zal een percentage van het budget ontvangen.
Gevolgen voor de eindejaarspremie
Of een werknemer voor de dagen tijdelijke werkloosheid recht heeft op een eindejaarspremie, hangt af van de activiteitensector. In de meeste sectoren wordt de eindejaarspremie berekend op het aantal effectief gewerkte dagen, maar sommige sectoren stellen de tijdelijke werkloosheid toch volledig of gedeeltelijk gelijk met de gewerkte dagen. Dit is echter niet voor iedereen het geval. Daarom zal de werknemer, onder bepaalde voorwaarden, recht hebben op een toeslag voor zijn eindejaarspremie. De toeslag wordt door de RVA toegekend.
De werknemer heeft recht op de toeslag indien hij in de periode van maart 2020 tot november 2020, minstens 53 dagen tijdelijk werkloos was omwille van overmacht of omwille van economische redenen. Dit kunnen zowel halve dagen als volledige dagen zijn. De overmacht moet wel te wijten zijn aan de gevolgen van de coronacrisis. Indien dit te wijten was aan arbeidsongeschiktheid, geldt de toeslag dus niet.
De toeslag bedraagt 10€ per dag, met een minimum van 150€. Voor uitkeringen van een halve dag bedraagt de premie 5€ per dag, met een minimum van 75€.
Concreet betekent dit het volgende:
- Minder dan 53 dagen werkloos, geen recht op de premie
- Tussen 53 en 67 dagen werkloos, recht op een premie van 150€ of 75€
- Meer dan 67 dagen werkloos, recht op het minimumbedrag van 150€ of 75€ met daar bovenop 10€ of 5€ per dag boven de 67 dagen
De werknemer hoeft hier zelf niets voor te doen. De RVA stuurt de beslissing door naar de uitbetalingsinstelling (vakbond of Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen) met het bedrag waarop de werknemer recht heeft. Het eerste deel van de premie tot en met oktober werd mogelijk al in december 2020 uitbetaald. Het eventuele tweede deel zal later uitbetaald worden. Waarschijnlijk in de maanden mei tot juni 2021.
Gevolgen voor de extralegale voordelen
Gedurende de periode van tijdelijke werkloosheid is de arbeidsovereenkomst geschorst en moet de werkgever dus geen loon betalen. Dit geldt ook voor de extralegale voordelen. Hierop zijn echter wel uitzonderingen.
Maaltijdcheques en vervoersonkosten zullen enkel uitgekeerd worden voor effectief gepresteerde dagen. Ook onkostenvergoedingen worden in principe niet uitbetaald als er geen prestaties geleverd worden.
Voor extralegale voordelen die door de werkgever ter beschikking gesteld worden (zoals bedrijfswagen of -fiets, GSM/smartphone/laptop, …) en die privé ook gebruikt worden, moet naar de bedrijfspolicy gekeken worden. Wettelijk gezien mogen deze voordelen verder gebruikt worden, maar de werkgever bepaalt zelf of dit ook zo is.
Wat betreft de verzekeringen (groepsverzekering, hospitalisatieverzekeringen,…) geldt er een specifieke regeling. Normaal gezien is er geen wettelijke verplichting om deze verzekeringen verder te laten lopen tijdens de periode van de schorsing, maar voor de duur van de coronacrisis werd uitzonderlijk bij wet voorzien dat de dekking toch doorloopt tijdens de tijdelijke werkloosheid. De werkgever kan er echter voor kiezen om een opt-out in te roepen (behalve bij overlijdensdekking). In dat geval loopt de dekking niet verder.
Tijdelijke werkloosheid en ziekte
Als een werknemer ziek wordt tijdens de periode van tijdelijke werkloosheid door overmacht, moet de werkgever geen gewaarborgd loon uitbetalen. De werknemer kan onmiddellijk terugvallen op een arbeidsongeschiktheidsuitkering uitbetaald door de mutualiteit. Als de werknemer arbeidsongeschikt werd voor de periode van de tijdelijke werkloosheid, moet de werkgever enkel het loon betalen tot daags voor de aanvang van de tijdelijke werkloosheid. De werknemer zal vanaf de eerste dag van de tijdelijke werkloosheid, recht hebben op een ziekte-uitkering door de mutualiteit.
De tijdelijke werkloosheid voor uitzendkrachten
Uitzendkrachten kunnen, samen met de vaste werknemers, tijdelijk werkloos gesteld worden, indien het gaat om een langere opdracht en indien het de bedoeling is dat zij het werk terug zullen hervatten bij dezelfde gebruiker. De contractuele band moet hierbij wel behouden blijven, dus de uitzendkrachten moeten tijdens deze periode onder contract blijven staan. Uitzendkrachten kunnen echter enkel tijdelijk werkloos gesteld worden, indien de vaste werknemers bij de gebruiker ook tijdelijk werkloos gesteld werden.
Er gelden geen anciënniteitsvoorwaarden voor de tijdelijke werkloosheid, maar het mag niet gaan om een tewerkstelling van zeer korte duur (minder dan 5 dagen). Uitzendkrachten die op basis van dagcontracten tewerkgesteld zijn, kunnen dus geen beroep doen op de tijdelijke werkloosheid. Men dient ook een onderscheid te maken tussen opdrachten die gestart zijn voor 13 maart 2020 en opdrachten die nadien gestart zijn. Voor opdrachten die na 13 maart 2020 gestart zijn, is het niet mogelijk om de overeenkomst volledig te schorsen. Uitzendkrachten kunnen dus niet de volledige week op tijdelijke werkloosheid geplaatst worden, maar zij moeten ook werken. Dit geldt niet in het geval van een quarantaine of van een verplichte sluiting (horeca).
De tijdelijke werkloosheid moet ook altijd voorafgegaan worden door een effectieve tewerkstelling. Het is met andere woorden niet mogelijk om uitzendarbeid bij een nieuwe gebruiker te starten met tijdelijke werkloosheid.
Voor uitzendkrachten moeten dezelfde formaliteiten vervuld worden als voor vaste werknemers. Het is in dat geval echter het uitzendkantoor, dus de wettelijke werkgever, die de aangifte ASR scenario 5 zal indienen.
In sommige ondernemingen werd op sectoraal niveau of op ondernemingsniveau overeengekomen dat er een aanvullende vergoeding uitbetaald wordt bovenop de uitkering van tijdelijke werkloosheid. Indien dit het geval is bij de gebruiker waar de uitzendkracht werkt, zal de uitzendkracht ook recht hebben op de aanvullende vergoeding.
De tijdelijke werkloosheid omwille van quarantaine
Indien een werknemer over een quarantainegetuigschrift beschikt, omdat hij in contact geweest is met een besmet persoon of omdat hij zelf besmet is (maar geen symptomen vertoont), kan hij eventueel aanspraak maken op de tijdelijke werkloosheid overmacht. Dit is uiteraard enkel mogelijk indien de werknemer geen telewerk kan verrichten. Werknemers die in quarantaine moeten na een terugkeer uit een rode zone, kunnen ook geen aanspraak maken op de tijdelijke werkloosheid.
De werkgever kan voor de aanvraag ook de vereenvoudigde procedure van tijdelijke werkloosheid toepassen. Hij moet enkel een ASR scenario 5 indienen. Bijkomend moet hij het quarantainegetuigschrift bijhouden zodat hij dit kan voorleggen in geval van controle door de RVA.
De tijdelijke werkloosheid met motief “opvang”
Omdat het corona-ouderschapsverlof niet voor iedereen een oplossing bood, werd de tijdelijke werkloosheid met het motief “opvang” gecreëerd. Een werknemer kan met dit motief tijdelijk werkloos gesteld worden indien:
- Een minderjarig kind dat onder hetzelfde dak woont, niet naar de crèche of naar school kan. Dit kan het gevolg zijn van een sluiting van de crèche of de school, maar ook een gevolg van quarantaine of afstandsonderwijs.
- Hij een gehandicapt kind ten laste heeft, ongeacht de leeftijd, dat omwille van corona niet naar het centrum voor opvang van gehandicapte personen kan gaan.
Tijdelijke werkloosheid met motief “opvang” kan niet ingeroepen worden, indien men terugkeert uit een rode zone.
De tijdelijke werkloosheid met motief “opvang” is een recht voor de werknemer. Er is geen toestemming van de werkgever vereist. De werknemer moet de werkgever echter wel schriftelijk op de hoogte stellen door middel van het attest “sluiting corona”. Indien het gaat over de opvang van een kind dat in quarantaine is, moet de werknemer het document “opvang kind quarantaine corona” invullen en samen met het quarantainegetuigschrift aan zijn werkgever bezorgen.
De werkgever doet de aangifte volgens de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid en dient een ASR scenario 5 in. Hij moet het quarantaineattest of attest “sluiting corona” bijhouden in geval van controle door de RVA.
Besluit
De tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht corona werd in het leven geroepen om de impact van corona op de tewerkstelling zoveel mogelijk te beperken, zowel voor de werknemer als voor de werkgever. Ondertussen werd het principe ook uitgebreid naar andere toepassingen zoals quarantaine en opvang. De maatregel heeft echter een paar belangrijke consequenties. Daarom is het belangrijk om steeds op de hoogte te blijven van alle mogelijkheden en de correcte toepassing ervan.
Bronnen en info: Federgon, www.rva.be
Axis Advice is gebaseerd op up-to-date gegevens en betrouwbare bronnen. De artikels worden echter ter informatie verstrekt en vormen geen bindend juridisch advies. Hoewel Axis er alles aan doet om de inhoud van dit artikel correct en up-to-date te houden, kunnen hieraan geen rechten worden ontleend.
